Instructeur en hondengedragstherapeut Tessa schreef een artikel voor Vrouw & Dier over spelende honden.
Spelende honden
Fijn contact en goede communicatie tussen honden; uren kan ik ernaar kijken. Maar wat is eigenlijk sociaal contact en eerlijk/oprecht spelgedrag bij honden? Hoe ziet dat spel eruit? En kun je aan je eigen hond zien of hij/zij het contact met een andere hond nog wel prettig vindt en zo voorkomen dat je hond gespannen, boos of angstig wordt? In deze blog lees je de belangrijkste facts over spelgedrag bij honden.
“Laat ze het zelf maar uitzoeken…”
“Laat het ze zelf maar uitzoeken” is bij sociaal contact en spel tussen honden niet de stelregel. Het zou wel fijn en makkelijk zijn, maar gedrag is ingewikkeld en zeer contextafhankelijk. Door kennis te hebben van sociaal gedrag bij honden leer je zelf goed in te schatten hoe het precies zit in verschillende situaties. Wanneer je hond bijvoorbeeld onzeker of gespannen wordt van het contact met een andere hond en je negeert dit, kan dat nare gevolgen hebben. Je hond kan van zich af gaan bijten, angstig worden of contact met honden als nare ervaring opslaan. Dit kan zich vervolgens uiten en ontwikkelen in ongewenst gedrag aan de lijn. Denk aan uitvallen, grommen en blaffen.
Best wel iets belangrijks dus om rekening mee te houden wanneer we onze honden in contact willen laten komen met hun soortgenoten. Hieronder de belangrijkste ‘spelregels’.
Héél belangrijk: Afwisseling, aanpassing en pauzes
Een belangrijk kenmerk van spel is dat de rollen elkaar afwisselen. Bijvoorbeeld: “ik jaag jou na, jij jaagt mij na”. Hier is ook de rust en ruimte voor. De honden hebben echt contact en voelen zich beiden ontspannen en fijn. Dit is te zien aan de ontspannen en ‘slappe’ lichaamshouding.
Heel sociaal is het ook wanneer honden zich aan elkaar aanpassen in snelheid of bijvoorbeeld in grootte. Zo zie je wel eens zeer grote honden die gaan liggen om zo beter spelcontact te kunnen maken met een kleinere hond. Of een zeer snelle hond die bewust langzamer gaat rennen om hetzelfde tempo als de ander aan te houden.
Daarnaast horen daar ook korte ‘pauze-momenten‘ bij. De honden stoppen even met het spel, nemen letterlijk even een pauze van een paar seconden en gaan daarna vaak weer door.
Kijk maar eens in het filmpje hieronder of je rolwisselingen en pauzes herkent! Het is een voorbeeld van een spelsessie tussen 2 honden die elkaars spelstijlen goed kennen, samen wonen en elkaar vertrouwen. Meggie (de witte) is een ervaren senior dame, die Youp (de zwarte) al vanaf pup af aan heeft geleerd waar haar grenzen liggen en hoe ze samen kunnen spelen.
Hobbelen
Blijf lekker in beweging samen. De meeste conflicten ontstaan wanneer we stil gaan staan tijdens contact tussen honden. Als je gezamenlijk doorloopt, kunnen de honden samen volgen. Want wanneer honden samen afstanden afleggen, samen snuffelen en rennen is dit ook sociaal gedrag en misschien wel een veel fijnere manier om elkaar rustig te leren kennen.
Een ontmoeting tussen loslopende honden verloopt zeer uiteenlopend. Vorige ervaringen, onderliggende emoties en motivaties spelen allemaal een rol.
De één kijkt graag eerst de kat uit de boom; schat de andere hond het liefst in op afstand, nodigt de ander later uit of heeft eerst wat meer tijd/afstand nodig. Dit passen ze toe door bijvoorbeeld met een boog op de ander af te lopen. Ze kijken weg van de andere hond, stoppen even en bekijken/ruiken elkaar alvast op afstand. Ook lassen ze soms pauzes in op weg naar elkaar en snuffelen even op de grond; zo zijn ze elkaar letterlijk aan het aftasten op afstand; zeer beleefd en respectvol. De ander doet niet aan aftasten, maar wil graag onmiddellijk contact, actie en misschien ook spel. Weer een ander blijft doodstil op de grond liggen en gaat pas over op actie wanneer de ander dichtbij is.
Zo is iedere hond weer anders en kunnen persoonlijkheden goed bij elkaar passen of juist niet. Er is niet perse een ‘goed of fout’, maar het is wel fijn als je weet hoe jouw hond op een ontspannen manier andere honden kan begroeten. Is het prettig voor de andere hond? Vaak zegt de reactie en de lichaamstaal van die andere hond genoeg en kun je daar op inspelen.
Veilig aangelijnd of lekker los?
Aan de lijn in contact komen met andere honden is voor veel honden lastig. Aan de lijn kan een hond niet weg. Ze kunnen geen afstand maken of uitgebreide, beleefde begroetingsrituelen uitvoeren. Kortom: aan de (korte) lijn hebben ze niet altijd de gehele vrijheid om op een beleefde manier contact te leggen. Conflicten tussen honden ontstaan daardoor eerder aan de lijn.
Het ritueel van kennis maken is vaak niet mogelijk aan de lijn. Daarnaast komt tijdens ontmoetingen de spanning/onzekerheid van de eigenaar op de lijn te staan. Honden kunnen hier gevoelig voor zijn.
Voor sociale honden is het dus het fijnste om los van lijn (of als het niet anders kan, aan een lange lijn) in contact te komen en te spelen met elkaar. Werken met een lange lijn van bijvoorbeeld 10 meter vergt wel wat oefening. Houd daar rekening mee en oefen eerst met je hond in een rustig gebied zonder andere honden. Er zijn ook lange lijnen zonder handvat, deze kun je makkelijk tijdens het spel over de grond laten slepen.
Flexlijn
Het gebruik van een flexlijn tijdens spel is in veel gevallen af te raden, omdat een flexlijn in dit soort ‘spel/ren’ situaties voor ongelukken en blessures kan zorgen. Door bijvoorbeeld plotselinge supersnelle bewegingen krijgen zowel jij als je hond een flinke klap aan het einde van de lijn. Laat je de flex daardoor per ongeluk los, dan kan je hond (of andere honden waarmee hij/zij speelt) ontzettend schrikken en in paniek wegrennen.
Past loslopen bij jouw hond?
Om los te kunnen lopen in een honden-losloopgebied, moet je hond wel sociaal/beleefd genoeg zijn én weer bij je terug komen. En kijk eens goed naar je hond; Is hij/zij blij en ontspannen in het losloopgebied waar je wandelt? Of merk je dat jouw hond veel spanning ervaart bij het zien/ontmoeten van andere honden? Ga dan liever op een rustiger tijdstip wandelen of kies voor afgelegen gebieden waar je weinig/geen andere honden tegenkomt.
Belangrijke beleefdheidsregel
Loopt jouw hond los en zie je een hondeneigenaar met een aangelijnde hond? Dan is het wel zo netjes om jouw hond ook even aan te lijnen. Vaak hebben mensen een goede reden om hun hond aangelijnd te hebben (ziekte, training, sociaal gedrag etc.). Met de kennis van de voorgaande alinea’s snap je nu waarom het voor die andere hond misschien wel lastig is om aangelijnd kennis te maken met jouw hond.
Relaxte lichaamstaal
Honden hebben verschillende ‘spelstijlen’. De één is meer van het fysieke contact, de ander wil liever samen rennen. Wat de spelstijl van jouw hond ook is: kijk altijd heel goed naar beide honden. Is hun lichaam slap en ontspannen? Is er een ontspannen en brede kwispel te zien en heeft de hond een blij en vooral ontspannen gezicht en zachte oogopslag, een open mond en flapperende oren?
Honden spelen ‘losjes’ met elkaar, met ontspannen slappe lijven en gezichten. Je krijgt er zelf ook vaak een blij, vrolijk gevoel van. Natuurlijk kan er worden gerend, gebotst en zie je tanden. Maar kijk eens goed naar de ontspanning en wat de honden met hun lichaamstaal laten zien. Zie je strakke gespannen houdingen en spieren i.c.m. omhoogstaande rugharen of juist angst in de vorm van een lage houding en de staart tussen de benen? Dit zijn geen tekenen van ontspannen contact of spel, maar juist hints om dit contact rustig te stoppen.
Lijn je hond eventueel aan en wandel fijn verder om escalaties of nare ervaringen te voorkomen. Dit geldt ook voor de hond die steeds steun bij jou komt zoeken en zo probeert te vluchten voor de andere hond. Ga dan alsjeblieft samen met je hond weg uit de situatie!
Spelboog
Naast de algehele ontspannen en blije houding is er nog een heel duidelijk spelsignaal: de spelboog. Als je deze houding ziet nodigt de ‘buigende’ hond met z’n kont in de lucht, de ander uit tot spel. Een echte en oprechte spelhouding dus. Met deze houding wil de hond duidelijk maken dat alles wat hierna volgt, bedoeld is als spel.
Sociaal contact = vertrouwen
Sociaal contact betekent vooral met vertrouwen in elkaars nabijheid kunnen zijn. Bij heftig spel kunnen spanningen oplopen en kan eerder onzekerheid ontstaan. Daarnaast kan spel ook een behoorlijke lichamelijke belasting vergen. Samen met andere honden wandelen, snuffelen en relaxen is een hele waardevolle, en misschien wel de belangrijkste, basis voor sociaal en vertrouwd contact tussen honden. Zowel voor pups als voor volwassen honden.
Meer weten over hondengedrag? Klik hier!
Bron: Vrouw & Dier. 2020. Spelende honden: Wanneer spel en wanneer spanning?!
